استرس سرما درگاو

استرس سرمایی هنگاهی که دما کاهش پیدا به وجود می‌آید. مخصوصا زمانی که دما به صفر درجه سانتی گراد نزدیک می‌شود بهتر است در این زمان در مورد اثرات آنچه که در آینده و تولید دام تاثیر گذار است چاره‌ای اندیشیده شود. گاو هم مانند تمام پستانداران خون گرم است و نیاز به حفظ درجه حرارت مرکزی بدن می باشد. درجه حرارت مقعدی عادی برای یک گاو در حدود ۳۸ درجه سانتی گراد است.

دمای بهینه:

دمایی که نیاز است حیوان برای گرم نگهداشتن خود انرژی مصرف کند. در پائین تر از این محدوده دمایی فرآیندهای متابولیکی عادی جهت حفظ دمای مطلوب بدن تحت تاثیر قرار می گیرد. در محدوده دمای بحرانی حیوانات با رفتارهایی مانند دنبال سرپناه گشتن برای فرار از باد یا کاهش دما و در پاسخ درازمدت، رشد یک لایه از موهای ضخیم برای زمستان گذرانی است با این حال برای دمای پایین تر از دمای بحرانی ، دام باید میزان سوخت و ساز خود را برای تامین حرارت مورد نیاز، افزایش دهد. این امر موجب افزایش نیاز در جیره غذایی بویژه برای تامین انرژی می‌باشد. گاو شیری در دمای بین ۴ تا ۲۴ درجه سانتی گراد بهترین شرایط بدنی را داشته و تولید آن بطور طبیعی انجام می شود. گوساله های شیرخوار بیشترین حساسیت را به سرما نشان می دهند که منجر به سرما خوردگی، پنومونی(درگیری ریه) و ذات الریه می شود و رشد گوساله ها کاهش پیدا می‌کند.  

عوامل موثر بر قابلیت یک دام به مقاومت در برابر استرس سرما:

عادت پذیری:

گاو با ضخیم کردن یا نازک کردن پوشش موی بدن خود را به انطباق با آب و هوا سرد می پردازد. پوشش بدن دام باید تمیز و خشک باشد تا حداکثر محافظت را از بدن داشته باشد، وجود رطوبت در پوشش دام عایق بندی آنرا بطور چشمگیر کاهش می دهد.

لایه چربی:

گاو در شرایط خوب با یک لایه ضخیم چربی، بهتر قادر به تحمل سرما می باشد تا یک گاو با یک لایه نازک چربی. توجه داشته باشید لایه چربی به عنوان یک عایق بندی بین بدن دام و محیط عمل می کند.

میزان متابولیسم:

گاو سرعت سوخت و ساز خود را افزیش می دهد تا تولید گرما کند و به این طریق کمک به حفظ درجه حرارت بدن خود می کند، بطوریکه معمولا این امر با افزایش اشتها و زیاد خوردن همراه است.

اثر تنش سرمای شدید در گاو :

هیپوترمی (کاهش دما) هنگامی رخ می دهد که درجه حرارت بدن به زیر خط نرمال برسد. بطورکلی در گاو، هیپوترمی خفیف هنگاهی رخ می دهد که دمای بدن گاو به ۳۰ الی ۳۲ درجه برسد. هیپوترمی متوسط در دمای ۲۲ تا ۲۹ درجه و هیپوترمی شدید وقتی دمای بدن به زیر ۲۰ درجه سانتی گراد رسید رخ می دهد. در این حالت گاو قادر به بازگشت به دمای طبیعی بدون کمک از طریق سرما درمانی و تجویز مایعات گرم نمی باشد. در هیپوترمیایی پیشرفته سوخت و ساز بدن برای فرایندهای فیزیولوژیکی کم می شود و خون از اندامهای جانبی برای محافظت از اندام های حیاتی جمع می شود. نوک پستان ، گوشها، بیضه ها در معرض خطر یخ زدگی می باشند و در موارد حادتر با از دست دادن هوشیاری در نهایت به مرگ دام منجر می شود.

دو راه کلیدی برای مقابله با استرس سرما در گاوها:

دسترسی به خوراک با کیفیت بالا و با افزایش مصرف و در نتیجه حفظ وزن بدن و تولید:

در حالت کلی به ازای هر یک درجه سانتی گراد کاهش دما نیاز به انرژی ۲٪ افزایش پیدا می کند. اگر مصرف غذای گاو در استرس سرما افزایش یابد این امر تا دمای کمتر از ۵- درجه سانتی گراد از کاهش تولید شیر جلوگیری می کند. منطقه حرارت مناسب برای گاو بین ۲۰-۱۰ درجه سانتی گراد می باشد.

با استرس سرمایی در گاو امکان افزایش مصرف و کیفیت خوراک ندارد و شروع می کند به ازدست دادن وزن بدن:

نیاز به انرژی از توده عضلانی برای تولید گرما استفاده خواهد کرد در واقع از چربی های عایق استفاده می کنند که باعث می شود عایق چربی کمتر شده و بیشتر مستعد ابتلا به استرس سرما شوند و حتی سریعتر دچار افت وزن می شوند در گاوها و بویژه در تلیسه ها که با استرس سرما شروع به از دست دادن وزن بدن می کنند در هنگام زایمان در وضعیت بدی قرار می گیرد و مشکلات زایمان در آنها افزایش می یابد. گوساله آنها ضعیف و آمار مرگ و میر گوساله در آنها بالاست، در این موارد مقدار آغوز کاهش می یابد. این گاو ها معمولا بازگشتشان با تاخیر است و در بروز علایم فحلی و تلقیح و بارورشدن فقیر می شوند.

راهکارهای مدیریتی برای محدود کردن اثرات استرس سرما:

رصد وضعیت آب و هوا: بررسی روزانه تغییرات دمایی و افزایش سطح و کیفیت تغذیه در پاسخ به آب و هوای سرد.  حفاظت از دامها در مقابل باد: باد اثرات قابل توجهی در کاهش دمای موثر و افزایش تنش سرما به روی حیوانات می شود.  ارائه بستر خشک: بستر خشک باعث راحتی حیوان و گرم شدن حیوان می شود. گاو را تمیز و خشک نگه دارید: پوشش مرطوب تا حد زیادی خاصیت عایق را کاهش می دهد و گاو بیشتر مستعد به تنش سرما می شود. ارائه خوراک اضافی: در جیره، یونجه و غله بیشتری استفاده کنید و خوراک نیز یخ زده نباشد. تامین آب: گاو آب کافی در تمام زمانها در دسترس داشته باشد. محدود کردن آب محدودیت مصرف خوراک را به دنبال دارد که باعث کاهش تامین انرژی برای گاو می باشد. آب یخ زده و بیش از حد سرد نباشد. توجه: ما می‌دانیم که کنترل آب و هوا در اختیار ما نیست ولی با مدیریت می‌توانیم معایب ناشی از این تغییرات را کاهش دهیم.